مفهوم فورر یا همان Forer effect که از آن Banum effect نیز یاد می شود ترفندی است که در فالگیری ها و طالع بینی ها مورد استفاده قرار می گیرد و باعث فریب سیل عظیمی از مردم می شود و سایت گمانه به خوبی آن را توضیح می دهد:

در سال ۱۹۴۸ یک روانشناس بنام پروفسور برترام فورر یک تست شخصیت‌شناسی به شاگردانش داد که مشتمل بر سوالاتی متفاوت بود و خواست تا به سوالات پاسخ دهند و به آنها گفت که با خواندن پاسخ آنها، شخصیت آنها را آنالیز کرده به هرکدام آنها خواهد گفت که چه شخصیت و ویژگی‌هایی دارند. پروفسور چند روز بعد به هر یک از دانشجویان برگه‌ای شامل توضیحات در مورد ویژگی‌های شخصی آنها داد و این‌بار خواست تا بر اساس اینکه چقدر توضیحاتش به واقعیت نزدیک است به او نمره دهند. نمره صفر یعنی توضیحات هیچ ربطی به آنها ندارد و نمره ۵ یعنی توضیحات کاملاً منطبق بر شخصیت آنهاست. نمره‌ای که پرفسور فورر از شاگردانش کسب کرد برابر با ۴.۲۶ بود. چیزی نزدیک به عالی.

بعد از اعلام نتایج پروفسور فاش کرد که به همه آنها یه پاسخ ثابت و یکسان را داده که از یک کتاب فالگیری روی دکه روزنامه‌فروشی کپی کرده بوده است. تنها برگه‌ای که داده بود شامل یک مشت مهملات کلی و مبهم بود که می‌تواند شامل حال افراد بسیاری بشود.

 

در آزمایش دیگری از دانشجویان تست استاندارد MMPI گرفته شد. (تست فوق استاندارد است و نتایج آن تا حد قابل قبولی به واقعیت نزدیک است. البته گرفتن آزمون و تفسیر نتایج این تست فقط و فقط باید توسط متخصصان انجام شود) سپس به هر دانشجو هم پاسخ صحیح بر اساس تست داده شد و هم یک برگه کپی شده از مجله فالگیری و ستاره‌بینی. از دانشجویان خواسته شد تا تشخیص دهند کدام پاسخ مربوط به آنهاست. حدود ۶۰ درصد دانشجویان پاسخ تقلبی را واقعی می‌دانستند.

 

«اثر فورر» می‌گوید «وقتی شما یک متن مبهم و کلی در مورد خودتان می‌شنوید یا می‌خوانید به دنبال ارتباط آن با خودتان می‌گردید و اگر متن به اندازه کافی مبهم و کلی باشد شما ارتباطاتی پیدا خواهید کرد و آن را تعریف شخصیت و سرنوشت خودتان خواهید پنداشت. مهم‌ترین اثرگذاری، استفاده از کلماتی مانند “بعضی وقت‌ها”است. مثلاً جمله “بعضی وقت‌ها اعتماد به نفس دارید، اما بعضی وقت‌ها نه” می‌تواند برای همه صادق باشد»

تحقیقات اخیر نشان داده که دو عامل اساسی در گول خوردن عوام اثر اساسی دارد؛

  • باور و اعتقاد به ماوراءالطبیعه: افرادی که به ماوراءالطبیعه باور دارند همیشه معتقدند که سرنوشت آنها جایی نوشته شده است و یا کسی یا کسانی از آن خبر دارند. این افراد خیلی راحت‌تر درگیر تست‌های غیرعلمی شخصیت‌شناسی، فالگیری و طالع‌بینی ماهانه می‌شوند.
  • علاقه به خود: افراد معمولاً چیزهای مثبت در مورد خود را راحت‌تر باور می‌کنند تا موارد منفی. مثلاً اگر به آنها گفته شود که «تو خیلی سخت‌کوشی اما کسانی نمی‌خواهند و نمی‌گذارند به نتیجه برسی» می‌پذیرند. اما اگر گفته شود «مسیری که می‌روی احمقانه است و تلاشی بیهوده و بی‌ارزش می‌کنی» با آن کنار نخواهند آمد.