دکتر رضا منصوری، استاد دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیات علمی پژوهشگاه
دانشهای بنیادی و فعال در حوزه ترویج علم معتقد است ما با معرفی هر فردی
در هر سنی به عنوان نخبه بدترین شرایط را ایجاد کردهایم؛ چراکه نخبگی در
شرایط ایستا و با گرفتن برخی آزمونهای بدون استاندارد میسر نخواهد شد.
به
گفته وی، نظام آموزش و پرورش کشور باید به گونهای حرکت کند که زمینه برای
رشد همه شهروندان جامعه فراهم شود، نه آنکه افراد نخبه را از دیگران
جداسازی کنیم.
نخبه کیست؟
دکتر رضا منصوری، استاد دانشگاه
صنعتی شریف در گفتوگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه واژه نخبگی در دنیا
هم وجود دارد، گفت: ولی متاسفانه در چند ده سال اخیر در راهی که به اشتباه
رفتیم، نخبگی را به اشتباه تعبیر میکنیم و نخبگی را در یک شرایط موقت و
ایستا تعریف میکنیم.
وی ادامه داد: اگر جوانی موضوعاتی را خوب بلد
باشد و یا کودک کمتر از ۷ تا ۱۰ سال اگر شرایطی را داشته باشد به وی نخبه
میگوییم و یا اگر دانشجویی قبل از آنکه به مراحلی رسیده باشد در شرایط
خاصی به وی نخبه میگوییم و این امر بدترین شرایطی است که ما در آن قرار
داریم.
منصوری، با تاکید بر اینکه نخبگی در یک فرآیند مشخص میشود،
خاطر نشان کرد: به این معنا که فرد در معرض فعالیتهای کمی غیر متعارف در
هر حوزهای چون ورزش، هنر، علم، سیاست و یا حرفه قرار گیرد و از خود
قابلیتهایی نشان دهد به این فرد نخبه میگویند.
وی ادامه داد: اگر
فردی در جوشکاری نخبه است باید در طی مراحلی به صاحب نظران نشان دهد که در
حرفه جوشکاری عملکرد خوبی دارد. به این فرد نخبه میگویند؛ ولی ما این
فرآیند را به کناری گذاشتهایم و از هر فردی در هر سنی در یک شرایط ایستا
امتحانات صوری گرفته میشود و اگر نمره آن بالاتر از همه شد، به وی نخبه
میگوییم و این در حالی است که نه شرایط فراهم شده است و نه آن نمره دادن و
امتحانات گرفته شده استاندارد است.
استاد دانشگاه صنعتی شریف، اضافه
کرد: در کشور افراد در بوته آزمایشهای دقیق قرار نمیگیرند تا نخبگی آنها
مشخص شود؛ از این رو در این زمینه هزینههای کشور را به شدت هدر میدهیم،
ضمن آنکه ممکن است زندگی انسانها به نابودی کشیده شود؛ چرا که به آنها
میگوییم نخبه و بعد بیتوجهی میکنیم.
وی با تاکید بر اینکه این
مشکل عمده در کشور است، یادآور شد: بدون استثنا در تمام مراحل و جوایزی که
اعطا میشود، موردی نمیتوانم اشاره کنم که کاری در راستای نخبه پروری است،
انجام دهیم که کار درستی باشد. از بنیاد ملی نخبگان تا سایر جوایز و
دانشگاهها و جوایز و غیره.
جداسازی نخبگان؛ آری یا خیر؟!
منصوری
با تاکید بر اینکه در هیچ جای دنیا نخبگان از سایر مردم جداسازی نمیشوند،
گفت: کمابیش در همه جای دنیا مدارسی با سبک خاصی مدیریت میشوند و این خاص
بودن به معنای نخبه پروری نیست.
این استاد برجسته فیزیک افزود: در
ایران ما افرادی را از دیگران جدا و اعلام میکنیم که این افراد جزو افراد
خاص هستند و به آنها آموزشهای خاص میدهیم و اگر به روشهای آموزشی آن
توجه کنیم، مشاهده میشود که دروس سطوح بالاتر را به دانشآموزان سطوح
پایینتر ارائه میشود. به این معنا که دروسی که به دانشآموزان ۱۴ ساله
ارائه میشود، به دانشآموزان ۱۰ ساله عرضه خواهد شد.
وی با تاکید بر
اینکه این هم یکی از اشتباهاتی است که ما با آن مواجه هستیم، یادآور شد:
متاسفانه بخش عمده این رویکرد مربوط به برگزاری المپیادها است که برگزاری
آن از ۲۰ تا ۲۵ سال قبل آغاز شده و تاکنون ادامه دارد و لطماتی هم به کشور
وارد کرده است.
منصوری با بیان اینکه برگزاری چنین المپیادهایی قطعا
اشکال دارد، گفت: این رقابتها به نفع کسانی که در این المپیادها نخبه
میشوند، نیست. این امر بسیار طبیعی است که برخی افراد توانایی بیشتری نسبت
به سایرین دارند که زودتر مطالب را فرابگیرند.
وی در عین حال تاکید
کرد: در این بین نظام آموزش و پرورش کشور باید به گونهای بسترسازی کند که
به دانشآموزان اجازه دهند همه فعال شوند، نه اینکه افرادی که زودتر مطلبی
را فرامیگیرند، از سایرین جدا کنند.